Hoe we vissen verslaafd hebben gemaakt aan de drugs die we gebruiken: onze riolen worden overspoeld met drugs door het lichaam uitgescheiden

"Zo stoned als een garnaal"

Ongeveer 269 miljoen mensen wereldwijd gebruiken harddrugs. Onze riolen worden zo overspoeld met drugs die door het lichaam worden uitgescheiden, samen met de afgebroken chemische componenten die vergelijkbare effecten hebben als de drugs zelf. Concentraties van illegale drugs die zo in waterwegen belanden, kunnen worden gedetecteerd in de hersenen van de vissen die er in leven. En ze verslaafd maken.

Waarom is dit belangrijk?

Rioolwaterzuiveringsinstallaties filteren deze dingen er niet uit - ze zijn daar nooit voor ontworpen. Ook komt veel afvalwater onbehandeld in rivieren en kustwateren terecht. Eenmaal in het milieu kunnen drugs en hun bijproducten dieren in het wild aantasten.

In een recente studie gepubliceerd in het Journal of Experimental Biology, 

Ze onderzochten of concentraties van methamfetamine en een van zijn bijproducten, amfetamine, die werden geschat op basis van andere onderzoeken die de concentraties van illegale drugs in waterwegen hebben gemeten, konden worden gedetecteerd in de hersenen van beekforel. Ook keken ze of deze concentraties voldoende waren om de dieren verslaafd te maken.

Afkicken in drugsvrije tanks

De forellen werden gedurende acht weken in grote tanks aan drugs blootgesteld en werden vervolgens teruggetrokken en tien dagen lang afgekickt in drugsvrije tanks. De onderzoekers vergeleken vervolgens hun gedrag met dat van vissen die nooit aan de drugs waren blootgesteld.

Hun bevindingen waren intrigerend. De aan methamfetamine blootgestelde vissen gaven de voorkeur aan het water dat de drugs bevatte, terwijl een dergelijke voorkeur niet werd getoond voor de onbehandelde vissen. De onderzoekers ontdekten ook dat de aan methamfetamine blootgestelde forellen tijdens hun afkicktijd minder bewogen. De onderzoekers interpreteerden dit als een teken van angst of stress – typische tekenen van ontwenning van drugs bij mensen.

De hersenchemie van de blootgestelde vissen verschilde ook van de niet-blootgestelde, met verschillende gedetecteerde veranderingen in hersenchemicaliën die overeenkomen met wat wordt gezien in gevallen van menselijke verslaving. Zelfs nadat de gedragseffecten na tien dagen ontwenning waren afgenomen, waren deze markers in de hersenen nog steeds aanwezig. Dit suggereert dat blootstelling aan methamphetamine langdurige effecten kan hebben, vergelijkbaar met wat bij mensen wordt gezien.

Maar waarom zouden we ons zorgen maken als forel verslaafd raakt aan drugs? Er zijn verschillende redenen

We weten dat vissen zich op dezelfde manier kunnen gedragen als mensen die aan verslaving lijden, niet alleen uit deze proef, maar uit verschillende onderzoeken met verschillende vissoorten. Een van de kenmerken van drugsverslaving is een verlies van interesse in andere activiteiten – zelfs activiteiten zoals eten of zich voortplanten. Het is mogelijk dat de vissen hun natuurlijke gedrag gaan veranderen, waardoor ze problemen krijgen met eten, broeden en uiteindelijk overleven. Ze zullen bijvoorbeeld ook minder snel aan roofdieren ontsnappen.

Blootstelling aan drugs heeft niet alleen invloed op de vissen zelf, maar ook op hun nakomelingen. Bij vissen kan verslaving over meerdere generaties worden geërfd. Dit kan langdurige gevolgen hebben voor ecosystemen.

Zo stoned als een garnaal – letterlijk

In 2019 rapporteerden wetenschappers in het Verenigd Koninkrijk cocaïne in zoetwatergarnalen in alle 15 rivieren die ze bemonsterden. Interessant genoeg ontdekten ze vaker illegale drugs dan sommige gewone geneesmiddelen.

Maar de bredere effecten van die medicijnen blijven grotendeels onbekend. Wel is er uitgebreid onderzoek gedaan naar de effecten van geneesmiddelen in rivieren. Medicijnen breken ook niet volledig af in ons lichaam en komen via ontlasting en urine terecht bij de afvalwaterzuiveringsinstallaties. Dieren in het wild die leven in rivieren en kustwateren waar afvalwater wordt geloosd, worden zo blootgesteld aan cocktails van medicijnen, van pijnstillers tot antidepressiva.

Vissen stroomafwaarts van sommige waterzuiveringsinstallaties veranderden binnen een paar weken van geslacht als gevolg van blootstelling aan hormoonverstorende chemicaliën in anticonceptiepillen. Recente onderzoeken hebben aangetoond dat antidepressiva een breed scala aan gedragsveranderingen bij waterorganismen kunnen veroorzaken. Ze kunnen er zelfs agressiever van worden.

De kosten om afvalwaterzuiveringsinstallaties te upgraden zodat ze deze chemicaliën kunnen verwijderen loopt in de miljarden.

Lees ook:

• Antidepressiva in het water beïnvloeden het gedrag van vissen, bevestigen twee studies

Door Mick Van Loon
Gepubliceerd op Zondag 11 juli 2021 om