In 2023 lanceerde de Dierenbescherming de term ‘schuurhond’; honden die hun hele leven in een schuur hebben doorgebracht en niets kennen behalve de omgeving van die schuur. Deze dieren zijn de dupe van hondenhandel. Terugkijkend is 2023 hét jaar gebleken van de schuurhonden. Ze kwamen in groten getale binnen bij onder andere de opvangcentra van de Dierenbescherming. Het vervoer, de opvang en verzorging van deze dieren was een klus die zijn weerga niet kende en grote impact had op de medewerkers.
Meer dan vierhonderd springer spaniëls, labradors, chowchows en andere rassen die hun leven in een schuur hadden doorgebracht, verbleven het voorbije jaar in onze opvangcentra. Een pijnlijke realiteit die ver afstaat van onze droom: een diervriendelijke maatschappij waarin er op een juiste manier met dieren wordt omgegaan en we het vanzelfsprekend vinden dat mensen dieren goed behandelen. Ruim een jaar nadat de eerste honden via een Brabantse hondenfokker in ons opvangcentrum in Enschede binnenkwamen, blikken we met een aantal nauw betrokken medewerkers terug. Hoe beleefden zij 2023, welke impact had het op ons dagelijks werk, valt dergelijk dierenleed in de toekomst te voorkomen en zo ja,
hoe?
.jpeg)
LEED VOOR PUP EN MOEDERHOND
‘Die arme beestjes’, ‘kijk die oogjes’, ‘wat is ’ie bang’. De reacties op de in beslag genomen honden van (met name) Brabantse fokkers logen er niet om. Wat hadden we te doen met deze stakkers en hoe kon je op zo’n plek een hond kopen? Waarschuwingssignalen dat we hier te maken hadden met foute fokkers waren niet te negeren. Alle hondenrassen van A tot Z te koop aanbieden, gehuisvest in schuren en smerige stallen, en geen ouderdieren te bekennen. Toch werden honden op deze manier verkocht. Wie zijn de adoptanten, vragen we ons af. Zijn dit mensen die de waarschuwingssignalen niet kennen of negeren in de drang snel een hondje te kopen? Of wellicht met de gedachte dieren te redden uit erbarmelijke omstandigheden?
Het leven van honden die in deze situatie gehouden worden, is op geen enkele manier dierwaardig. Naast de gevolgen voor de gezondheid en het gedrag van de dieren gaat er veel meer leed schuil achter de handel in honden. Hoeveel nesten heeft de moederhond bijvoorbeeld moeten produceren? Hoeveel dagen in haar leven heeft zij daglicht gezien? In de ideale wereld bestaan geen foute fokkers, geen foute handelaren en geen mensen die impulsief een hond aanschaffen. Dat die wereld nog ver van ons af staat, bleek toen de Dierenbescherming vorig jaar ruim vierhonderd honden van fokkers opving. Vierhonderd getraumatiseerde, niet-gesocialiseerde, doodsbange dieren onderzoeken, begeleiden, trainen, herplaatsen en nazorg bieden; het was een klus van jewelste voor de medewerkers van de Dierenbescherming die begon in december 2022.
Een eerste groep honden, bestaande uit zo’n twintig springer spaniëls afkomstig van een fokker uit het Brabantse Eersel, kwamen binnen bij ons opvangcentrum in Enschede. We blikken terug met Manager Opvang en Vervoer Ellen Quanjer voor wie het puzzelen geblazen werd om de honden onder te brengen bij onze dierenopvangcentra, Dierverzorger Laura de Ruig die tientallen getraumatiseerde honden onder haar hoede nam en Gedragsbioloog Jenny Bruinsma die trainingen voor de honden opstelde.
“Samen sta je sterk en daarom koppelden we bange aan stabiele honden. Samen lieten we ze de wereld ontdekken“
COMPLEXE LOGISTIEKE OPERATIE
Ellen Quanjer werkt bijna zeven jaar voor de Dierenbescherming, waarvan een jaar als Manager Opvang en Vervoer. Zij is verantwoordelijk voor de asielen en dierenambulances. De opvang van vierhonderd getraumatiseerde honden heeft grote impact op de Dierenbescherming gehad, vertelt ze. “We kregen een tsunami over ons heen en hebben gezwommen voor wat we waard waren. Normaliter komen er bij ons vanuit de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) zo’n drie à vier verzoeken per week binnen om honden uit inbeslagnames op te nemen. Wij doen dan rondvraag welke locaties plek hebben. Het proces van het verdelen van de dieren verloopt vrijwel altijd soepel. Deze situatie was totaal anders, zowel vanwege het aantal dieren als hun achtergrond.” Het werd een complexe logistieke operatie waarbij een nauwe samenwerking ontstond tussen een aantal grote opvangcentra en betrokkenen. “Wekelijks hadden we overleg. Welke honden verblijven waar, welke kunnen al opgevangen worden door de Dierenbescherming en wie zorgt voor het vervoer van de dieren naar onze locaties?”
De echte klus begon pas voor de medewerkers in de dierenopvangcentra op het moment dat een (nieuwe) groep honden aankwam. Veel dieren waren getraumatiseerd en vroegen om aanpak van gedragsproblematiek. Daar kwamen de dagelijkse werkzaamheden en de zorg voor alle overige dieren in het asiel nog bovenop. Werkdagen van meer dan vijftien uur waren op sommige momenten niet uitzonderlijk en Ellen is trots op al haar medewerkers: “Er waren dagen dat in één keer twintig honden binnenkwamen. Al die dieren moesten een veilig plekje krijgen, ingeschreven worden in de administratie, gevaccineerd en ontvlooid, en een gezondheidscheck ondergaan. Onze mensen waren toegewijd om deze stakkers liefdevol te verzorgen, te laten wennen aan contact met mensen en te zoeken naar de juiste eigenaar.”
“Het werd een complexe logistieke operatie waarbij een nauwe samenwerking ontstond tussen een aantal grote opvangcentra en betrokkenen“
BESTAAT DE SCHUURHOND IN 2024 NOG?
Of in 2024 ook weer honderden schuurhonden opgevangen gaan worden? Ellen weet het niet, maar ziet het somber in: “Zolang de vraag naar honden groot blijft, zullen malafide fokkers actief blijven. Qua opvang kunnen we deze aantallen nauwelijks aan. We hebben het vorig jaar voor elkaar gekregen met veel inzet, passie en wilskracht, maar de boog kan niet jarenlang zo gespannen blijven. De impact is groot geweest. Voor honden die de dupe zijn van hondenhandel of broodfokkers hoop ik dat hier snel een einde aan komt. Deze honden hebben geen dierwaardig bestaan en hun lot gaat mij aan het hart. Helaas ziet het er nog steeds niet goed uit; in de eerste maand van dit jaar zijn er alweer bijna tweehonderd honden bij broodfokkers weg gehaald.”
Dierenopvangcentrum Enschede was een van de asielen die de meeste in beslag genomen honden opvingen. Zowel puppy’s als volwassen honden konden hier op een veilige plek rekenen. Pups werden opgevangen in gastgezinnen. “Hier verbleven ze een aantal weken, zodat een goede inschatting van hun karakter gemaakt kon worden en we wisten bij welke toekomstige eigenaar ze zouden passen,” vertelt Dierverzorger Laura de Ruig. “De pups deden het allemaal goed. De volwassen honden daarentegen hadden het een stuk zwaarder. Zij hadden nooit enige socialisatie of vriendelijk contact met mensen gekend. Ze lagen trillend in hun verblijf.” Laura heeft veel ervaring, ook met angstige honden, maar het leed dat deze dieren hebben doorstaan, raakte haar. “De volwassen honden waren non-stop bang. Je gunt ieder dier een fijn bestaan. Mij als dierenbeschermer deed het pijn om dit te zien. Honden zouden niet angstig moeten zijn voor mensen of in elkaar moeten duiken als ze aangeraakt worden. Het enige dat we konden doen was deze dieren bijstaan. We ondersteunden ze op medisch en gedragsdeskundig gebied en stelden per hond een socialisatieplan op om te kijken hoe we ze konden helpen en herplaatsen. Dat het niet makkelijk ging worden, was duidelijk.”
Er brak een intense periode voor Laura en haar team aan. Omdat de honden stabiliteit nodig hadden, zag iedere dag er hetzelfde uit. Vroeg in de ochtend werden ze uit hun verblijf gehaald en naar de speelweide gebracht. De honden waren gewend om in groepen te leven en verbleven ook als groep op het veld. De verzorgers hielden ze nauwlettend in de gaten. “We zagen dat bepaalde honden naar elkaar toetrokken. Met die honden gingen we in kleinere groepjes trainen om de bewoonde wereld in te gaan. Dat was lastig, want deze wereld kenden ze niet. Een halsband dragen, gras onder de voeten, een auto die voorbijreed of een passerende fietser? Alles was eng. We konden niet te snel gaan; voor sommige honden was stilletjes blijven staan en de omgeving bekijken al een grote stap voorwaarts.”
“Voor de volwassen honden was het zwaar. Zij hadden nooit enige socialisatie of vriendelijk contact met mensen gekend en lagen trillend in hun verblijf“
STRENGE ADOPTIEPROCEDURE
Nog een grotere stap werd gezet zodra honden klaar waren voor adoptie. Er was veel animo. Ze waren immers meerdere keren in het nieuws geweest. Het herplaatsen ging goed, maar de verzorgers waren alert. Toonden potentiële eigenaren interesse in een hond omdat ze daadwerkelijk een klik voelden, of wilden ze een ‘Eersel-hond’ redden? “Onze adoptieprocedure was, zoals altijd, streng. Bij deze honden probeerden we nog meer dan normaal om mensen te behoeden om vanuit emotie te handelen. Bij twijfel vanuit onze kant ging de adoptie niet door. Dankzij de inspanningen van het team vonden veel honden een nieuwe plek en daar is Laura dankbaar voor. Een kritische kanttekening plaatst ze wel. “We zijn blij dat we er konden zijn voor deze honden. Nog blijer ben ik als misstanden met dieren niet meer plaatsvinden. Denk na over het dierenleed dat achter deze handel zit en dat je het mede in stand houdt door op deze manier een hond aan te schaffen.”
Ook Jenny Bruinsma speelde als Etholoog en Gedragsbioloog een belangrijke rol in het herstel van de honden. Zij hield zich vooral bezig met de inhoudelijke kant van het trainen. “Honden afkomstig uit de broodfok vormen een uitdaging gezien hun achtergrond. De vraag is ook in hoeverre dieren die een dergelijke start in het leven kennen ooit een gelukkige huishond kunnen worden.”
ALLES BUITEN HET HOK IS ENG
Honden kennen een socialisatieperiode van zes maanden. In die tijd kunnen ze nieuwe indrukken verwerken, informatie opnemen en wennen aan de wereld. Daarna wordt dat een stuk moeilijker. Dat het de honden ontbrak aan die oh zo belangrijke socialisatie bleek bij aankomst in het asiel van Enschede. “We hadden te maken met getraumatiseerde dieren die niets hadden meegemaakt,” zegt Jenny. “Ze waren geboren in een hok, leefden in datzelfde hok, werden fokteef en kregen pups in dat hok. Iedere hond gaat op een andere manier met trauma’s om. Sommige lagen plat op de grond in een hoekje in het verblijf en wilden ieder contact met mensen voorkomen. Maar we zagen ook het tegenovergestelde. Honden die hyperactief gedrag vertoonden, rondjes bleven rennen en tegen ons aankropen. Allemaal het resultaat van een tekort aan neurotransmitters, waardoor indrukken niet verwerkt kunnen worden. Per hond hebben we een behandelplan gemaakt.”
De redding voor de honden was dat ze bij de fokker in groepen gehuisvest waren en daardoor de hondentaal uitstekend kenden. Het sociale gedrag naar andere honden was goed en dat bood mogelijkheden. “Samen sta je sterk en daarom koppelden we hele bange aan stabiele honden. Gezamenlijk lieten we ze de wereld verkennen, waarbij de angstige honden steun vonden en zich konden optrekken aan de stabiele honden. Wij zorgden daarbij voor een setting waarin de honden nooit bang hoefden te zijn.” Terugkijkend kan Jenny niet anders dan erkennen dat het een zwaar jaar was. “Zo veel ellende en dierenleed; dat hakt erin. Ik heb alleen de dieren gezien die er het slechtst aan toe waren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten