IS SOJA NOU GOED OF SLECHT?
Soja, de koningin onder de vlees- en zuivel vervangers. Het zit bijna overal in: sojadrink, sojayoghurt, tofu, tempé… Ook veel vegaburgers en ‘kipstuckjes’ bestaan vrijwel geheel uit soja.
Maar ben je met soja eigenlijk wel goed bezig? Je tofureepjes dragen toch bij aan illegale boomkap in de Amazone? Nou, dat is net wat te kort door de bocht. Het is niet de groeiende industrie van vleesvervangers die ontbossing aanjaagt, maar het feit dat we steeds meer vlees, zuivel en eieren eten. Volgens Milieu Centraal consumeren we ruim 90 procent van alle soja die we eten indirect: het zit in het voer van onze kippen, varkens en koeien. Om een hamburger van 100 gram te leveren, moet een koe eerst 46 gram soja eten.
“HET BIOLOGISCHE EU-LOGO ZEGT NOG NIETS OVER WEL OF GEEN ONTBOSSING
Natuurlijk wil je geen slechte soja op je bord, ook als je het direct eet. Maar hoe kom je daarachter? Keurmerken geven helaas nog geen eenduidig antwoord op de vraag welk soja-product bijdraagt aan boskap. Als je op de verpakking het logo met het groene blaadje (biologische EU-logo) ziet, betekent dit dat de landbouwmethoden duurzaam waren – niet genetisch gemodificeerd, geen synthetische bestrijdingsmiddelen en geen kunstmest – maar het zegt nog niets over wel of geen ontbossing.
Round Table on Responsible Soy (RTRS) houdt zich wel met dit vraagstuk bezig en geeft ook een keurmerk uit. Helaas vinden we deze nog niet op Nederlandse producten terug, hoewel zo’n 30 procent van de soja die je hier in Nederland vindt, via dit of het vergelijkbare keurmerk Pro Terra afkomstig is. Vaak vind je het antwoord op de ontbossingsvraag wel op de website van het sojamerk (en anders is het tijd om de klantenservice te bestoken). Alpro zegt bijvoorbeeld geen sojabonen uit Brazilië te halen, maar uit Europa en Canada en in lijn met de Basel-criteria (geen soja uit ontbost gebied).
Wel hip, geen vleesvervanger
Het is hipper dan hip: pulled meat van de jackfruit. Het vruchtvlees is draderig en daarom, mits goed gemarineerd, best vlezig qua mondgevoel. Maar is het ook een voedzame en duurzame vleesvervanger? Nee, zegt het Voedingscentrum. Prima als fruit, maar het bevat minder eiwit en ijzer dan vlees, en geen B12. Naar de duurzaamheid is nog niet veel onderzoek gedaan, maar de vrucht legt vele kilometers af. Ingeblikt is dat niet zo erg, maar bij een verse jackfruit is 70 procent van het gewicht voor niets de wereld over gereisd omdat je de schil, pit en harde stukken niet eet.
WELKE VLEESVERVANGER KIES JE?
De keuze aan vleesvervangende producten is inmiddels flink gegroeid. Maar welke heeft nu de laagste CO2-uitstoot? Peulvruchten is het magische woord! Bonen, erwten, linzen, kikkererwten. Ze blijken ten onrechte in het verdomhoekje te zijn beland, want ze hebben een hoge voedingswaarde met meer eiwitten dan welke plantaardige bron ook. De milieubelasting is relatief laag, weet Blonk Consultants, duurzaam adviesbureau. Ze hebben geen bemesting met stikstof nodig, want het zijn zogenaamde ‘vlinderbloemigen’, wat betekent dat ze zelf stikstof uit de lucht halen. Goed voor de bodemkwaliteit, en op langere termijn goed voor de biodiversiteit.
DE CO2-UITSTOOT VAN EEN VEGABURGER MET KAAS IS PRAKTISCH EVEN GROOT ALS DIE VAN KIP
Laat die vegaburger met kaas in elk geval maar staan: de CO2-uitstoot is praktisch even groot als bij kip. Daarnaast is kaas volgens het Voedingscentrum ook geen goede vleesvervanger: het bevat weliswaar eiwit en B12, maar nauwelijks ijzer en meestal veel verzadigd vet en zout.
ZIJN NOTEN EEN GOEDE KEUZE?
Staar je niet blind op de relatief lage CO2-uitstoot van een noot. Bij deze vleesvervanger zit ’t venijn in het water dat ze nodig hebben om te groeien. Eerder dit jaar verscheen in het blad Global Food Security een onderzoek dat aantoonde dat bijna driekwart van de bewaterde noten groeit in gebieden waar al waterschaarste is. De teelt onttrekt zoveel water uit de omgeving dat het schadelijk is voor de natuur en de bewoners.
Op een rijtje wat voorbeelden van de watervoetafdruk van populaire noten: de cashewnoot (46 duizend liter), de amandel (13 duizend liter), de hazelnoot (bijna 10 duizend liter) en de walnoot (bijna 8 duizend liter). Een kilo amandelen is dus een betere keuze dan een kilo rundvlees (15 duizend liter), maar een kilo walnoten is minder goed dan een kilo kip (3,9 duizend liter).
Wat wel een goede keuze is: pinda’s (officieel een vrucht) en kastanjes, die hebben de laagste watervoetafdruk per kilo, namelijk 3,7 duizend liter en 2,6 duizend liter. Minder dan kip dus!
Een ander ding bij noten zijn de slechte arbeidsomstandigheden van de plukkers, die dagen maken van twaalf uur en dat zeven dagen per week. Het plukken en rapen gebeurt vaak op steile berghellingen en de arbeiders staan uren in gebogen houding. Ze krijgen daarvoor een hongerloontje, waarvan ze vaak de helft af moeten dragen aan de ‘tussenpersoon’ die hen aan de hazelnootboer koppelde.
En dan nog kinderarbeid, een schimmige factor waar weinig feiten over bekend zijn. In 2019 bleek uit onderzoek van nieuwszender BBC dat zelfs grote spelers als Ferrero Rocher (Nutella) niet kunnen uitsluiten dat er kinderarbeid achter hun producten zit.
Wat in plaats van koemelk?
Sojadrink: check ontbossing
Let op het logo met het groene blaadje en raadpleeg de website van de producent om erachter te komen of er voor de sojateelt land is ontbost.
Rijstdrank: slecht idee
Geen goede keuze als het gaat om de uitstoot van broeikasgassen. Rijst wordt verbouwd in een laagje water waarin microben relatief grote hoeveelheden methaan en lachgas produceren. Ook worden bij rijstteelt veel pesticiden en vaak kunstmest (fosforrijk) gebruikt, dat via het water een weg vindt in de bodem, het grondwater en ander water in de omgeving.
Amandeldrink: waterslurper
80 procent van alle amandeldrank komt uit Californië waar een enorme monocultuur van amandelplantages is ontstaan. Door het gebrek aan biodiversiteit komen er nog nauwelijks bestuivende insecten voor, dus hebben rondreizende imkers dat met hun bijen overgenomen. De omstandigheden van die bijen zijn niet altijd ideaal; door bijvoorbeeld een te eentonig dieet sterft een groot deel van de kolonies.
Haverdrank: de duurzaamste
Een heel duurzame optie. Kies bij voorkeur voor een biologische variant, want voor de productie van niet-biologische haver worden pesticiden gebruikt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten