Geen rechtszaak maar een klacht: Wakker Dier zet een nieuw middel in tegen dierenleed bij vleesgigant Vivon

 

Hitte stress in vrachtwagen op weg naar slachterij. Foto: Brabantia

Geen rechtszaak, maar een klacht: Wakker Dier zet nieuw middel in tegen dierenleed bij vleesgigant Vion

Varkens- en koeienslachter Vion houdt zich volgens Wakker Dier niet aan Oeso-richtlijnen omtrent dierenwelzijn. Wakker Dier dient daarom een klacht in over onder meer stress, verwondingen, ruimtegebrek en longproblemen bij varkens.

Dit artikel is geschreven doorMaarten Albers

is economieredacteur van de Volkskrant. Hij schrijft onder meer over landbouw en voedsel.

Het is de eerste Oeso-klacht ooit die zich specifiek richt op dierenwelzijn. Het samenwerkingsverband van geïndustrialiseerde landen heeft voor multinationals richtlijnen opgesteld op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen, waaraan 52 landen zich hebben gecommitteerd. Sinds 2023 omvatten die ook regels over dierenwelzijn.

De richtlijnen zijn niet wettelijk bindend, maar multinationals met een hoofdkwartier of activiteiten in een van de aangesloten landen worden verwacht zich eraan te houden. Vion, met het hoofdkwartier in Boxtel en slachthuizen in Nederland, Duitsland en België, valt ook daaronder.

De klacht spitst zich toe op vermeende misstanden bij toeleveranciers van de vleesgigant. Volgens Wakker Dier krijgen varkens bijvoorbeeld te weinig ligruimte en worden dieren die elkaar niet kennen bij het transport dicht op elkaar gepropt. De varkens raken daardoor gestresst en gaan vechten, met verwondingen tot gevolg. Daarnaast wijst Wakker Dier erop dat de dieren longproblemen krijgen van de ammoniak en fijnstof die ze in de stal inademen.

Te weinig ruimte

Wakker Dier wil dat Vion meer doet om dit soort omstandigheden te voorkomen. Het slachtbedrijf zou de risico’s bij toeleveranciers onvoldoende monitoren. Ook in de slachthuizen van Vion zelf krijgen de dieren te weinig ruimte, stelt Wakker Dier. Vion onthoudt zich van een reactie op de Oeso-klacht.

Sinds 2023 schrijven de Oeso-richtlijnen voor dat multinationals zich houden aan de zogeheten Terrestrial Code van de Wereldorganisatie voor diergezondheid (Woah). Dierenwelzijn komt er volgens die code op neer dat een dier ‘gezond, comfortabel, goed gevoed en veilig is, niet lijdt onder onaangename toestanden zoals pijn, angst en verdriet, en in staat is gedrag te vertonen dat belangrijk is voor zijn fysieke en mentale toestand’.

‘De normen staan in schril contrast met de dagelijkse praktijk in de vee-industrie’, zegt Leonie Vestering van Wakker Dier. ‘Als bedrijven zoals Vion ze daadwerkelijk gaan naleven, dan maakt dat een groot verschil voor miljarden dieren wereldwijd.’

De aangepaste richtlijnen zijn een ‘boeiende kans’ voor dierenwelzijnsorganisaties, ziet Katharine Booth van OECD Watch, dat maatschappelijke organisaties adviseert over Oeso-klachtenprocedures. Meerdere dierenrechtenorganisaties overwegen volgens haar vergelijkbare klachten in te dienen. ‘Er zijn meestal geen andere routes om de problemen die zij zien te addresseren. Nationale- en internationale wetgeving op het gebied van dierenwelzijn biedt die mogelijkheid niet of nauwelijks.’

Verantwoordelijk voor misstanden

Wakker Dier wijst er daarnaast op dat bedrijven volgens de Oeso-richtlijnen ook verantwoordelijk zijn voor misstanden in hun toeleveringsketen. In (inter)nationale wetgeving is dat doorgaans niet het geval.

De klacht van Wakker Dier gaat naar het Nederlandse National Contact Point (NCP), waar onafhankelijke experts een voorlopig besluit nemen over de klacht. ‘Ik ga ervan uit dat deze klacht wordt behandeld’, zegt Booth. ‘De lat voor toelating ligt laag.’

Als de klacht wordt aangenomen, zal het NCP een mediationproces opzetten tussen Wakker Dier en Vion. Deelname daaraan is niet verplicht. Als Vion wel aan tafel gaat, is het mogelijk dat de partijen er onderling niet uitkomen. Slechts een op de tien klachten leidt tot een akkoord, al ligt dat aandeel in Nederland hoger.

Aanbevelingen

In een slotverklaring zal de NCP vaststellen of Vion zich wel of niet aan de richtlijnen heeft gehouden, en eventueel aanbevelingen opstellen. Bedrijven die zich niet aan de richtlijnen houden of geen verbeteringen doorvoeren, lopen in Nederland het risico uitgesloten te worden van handelsmissies of subsidiestromen.

De klacht kan volgens Booth helpen de toon zetten voor de behandeling van toekomstige Oeso-klachten over dierenwelzijn. ‘Hoewel er niet zoiets bestaat als jurisprudentie bij Oeso-klachten, wordt van NCP’s wel verwacht dat ze aandacht hebben voor hoe andere NCP’s met klachten omgaan.’

Vestering van Wakker Dier hoopt op zo’n precedentwerking. ‘Met deze wereldprimeur willen we multinationals wakker schudden. Zij mogen niet langer wegduiken en hun verantwoordelijkheid afschuiven op transporteurs en veehouders.’

Luister hieronder naar onze nieuwspodcast de Volkskrant Elke Dag. Kijk voor al onze podcasts op volkskrant.nl/podcasts.