Europa importeert drie miljard liter palmolie per jaar. Om aan die vraag te voldoen, worden enorme stukken regenwoud gekapt om plaats te maken voor palmolieplantages.

Foto: Enorme ontbossing

Je hebt vast wel eens gehoord dat koekjes, shampoo en chocopasta palmolie bevatten. Maar wist je dat palmolie in duizenden supermarktproducten is verwerkt? Dat is geen goed nieuws voor het regenwoud en zijn inwoners.

Voor de palmolie in onze dagelijkse boodschappen is oerwoud gekapt. Hierdoor warmt de aarde sneller op. Wat vind jij? Zouden producten met zulke ingrediënten niet veel duurder moeten zijn dan producten die wel goed zijn voor het klimaat?

Vul de enquête in op operatieklimaat.nl

Doe mee

• Wat is palmolie?
• Waar zit palmolie in?
• Is palmolie gezond?
• Bestaat duurzame palmolie?
• Wat kan jij doen?

Wat is palmolie?

Palmolie wordt gewonnen uit de pulp van de oranjerode vrucht van de oliepalm. De oliepalm komt oorspronkelijk uit West- en Zuidwest-Afrika en groeit het best in tropische landen. Op het eerste gezicht lijkt palmolie een fantastisch ingrediënt. De productie van palmolie is relatief goedkoop vanwege de grote opbrengst per hectare, de lage loonkosten en goedkope grondaankoop. Voor veel producenten is dit genoeg reden om veel palmolie in hun producten te stoppen; van schoonmaakmiddelen en verf tot etenswaren en biodiesel. Maar... er is een belangrijke keerzijde: Om al die palmolie te kunnen leveren, worden regenwouden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika gekapt om er palmolieplantages aan te leggen. De arbeidskrachten op de plantage worden onderbetaald. En de oorspronkelijke bewoners van het regenwoud worden verjaagd van hun land. De komst van grote palmolieplantages is rampzalig voor de mensen en dieren die in het regenwoud leven. Dus zo'n fantastisch ingrediënt is palmolie niet.

Waarom zit er palmolie in jouw eten?

Palmolie heeft geen eigen smaak, is makkelijk bij te mengen en verbetert de smeerbaarheid van producten. Duurdere ingrediënten kan je dus ongemerkt vervangen door palmolie. Alleen Europa importeert al zo´n drie miljard liter palmolie per jaar. Om aan die vraag te voldoen, worden enorme stukken regenwoud gekapt om plaats te maken voor palmolieplantages.

Waar zit palmolie in?

Palmolie zit verwerkt in de gekste producten. Hieronder hebben we vier categorieën uitgezocht waarvan jij waarschijnlijk niet wist dat er foute palmolie aan is toegevoegd.

1. Babyvoeding

Producten als babymelk en babyvoeding zitten tjokvol palmolie. Zo vervangen sommige merken de magere melkpoeder in babymelk door palmolie. De belangrijkste reden is dat dit goedkoper is dan bijvoorbeeld melkvet te gebruiken.

2. Brood en beleg

Veel producten die je op je brood smeert, maar ook brood zelf, bevatten palmolie. Zo wordt palmolie als stabilisator toegevoegd aan pindakaas en andere notenpasta’s, om te voorkomen dat de olie zich afscheidt en bovenin de pot gaat drijven. Andere voorbeelden zijn hazelnootpasta en ander smeerbaar broodbeleg, maar ook beschuit, soepstengels en cruesli. Fabrikanten van supermarktproducten zijn verplicht om de ingrediënten duidelijk te vermelden. Zo kan je eenvoudig ontdekken of er palmolie (of palmvet) in jouw product zit.

3. Cosmetica

Palmolie wordt in cosmeticaproducten als make-up, zeep, cremespoeling, deodorant en shampoo gebruikt als een natuurlijk alternatief voor aardolie. Wereldwijd komt maar liefst 27 procent van de totale palmolieproductie in cosmetica en schoonmaakmiddelen terecht. Toch is het voor jou als consument niet makkelijk om te ontdekken of er palmolie in dit soort producten zit. In dit lijstje kan je vinden onder welke namen palmolie wordt aangeduid.

4. Biodiesel

OK, biodiesel is inderdaad geen supermarktproduct. Maar wist je dat in Europa maar liefst 51 procent van alle palmolie wordt verwerkt in biodiesel? Dat is bizar. Gelukkig heeft de EU besloten op termijn te stoppen met palmolie in brandstof. Meer weten over biobrandstof en waar het vandaan komt? Milieudefensie zocht het voor je uit.

Hoe kom je erachter of ergens palmolie in zit?

Het is best moeilijk om palmolievrij boodschappen te doen. Het zit in vreselijk veel producten. Alternatieven voor jouw favoriete product zijn niet altijd te krijgen. De oplossing moet dan ook in de eerste plaats komen van de overheid en bedrijven. Wil je toch zelf proberen een steentje bij te dragen? Bekijk dan eens de ingrediëntenlijst van je favoriete producten. Fabrikanten van voedsel zijn verplicht om op de ingrediëntenlijst te zetten of er palmolie in zit. Palmolie wordt op de volgende manieren vermeld: plantaardige olie (palm), palmolie of palmvet. Bij cosmetica en schoonmaakmiddelen worden andere termen gebruikt, die vind je in dit lijstje.

Is palmolie eigenlijk wel gezond?

Palmolie wordt in veel producten gebruikt sinds uit onderzoek bleek dat transvetten ongezond voor het hart waren. Voedselfabrikanten als Unilever, Nestlé, Ahold en FrieslandCampina stapten daarom massaal over op palmolie. Inmiddels zijn veel experts van mening dat palmolie niet zo gezond is als lang werd gedacht. Het Voedingscentrum zegt daarover: "Palmolie bevat meer verzadigd vet dan andere oliesoorten. Verzadigd vet staat bekend om de ongunstige gezondheidseffecten. Zo verhoogt verzadigd vet het LDL-cholesterol. Op die manier vergroot verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten."

Kunnen we zonder palmolie?

Ja, we kunnen prima zonder palmolie. Voor voedingsmiddelen kunnen prima andere oliën worden gebruikt als olijfolie, zonnebloemolie of raapzaadolie. Shampoo, zeep en wasmiddel kunnen ook prima op een andere manier geproduceerd worden. En in biodiesel hebben we palmolie al helemaal niet nodig: elektrisch vervoer is veel minder vervuilend.

Vinden we dat niemand meer palmolie mag gebruiken? Nee hoor. We steunen lokale ecologische productie van palmolie in tropische landen. Maar de manier waarop palmolie nu wordt geproduceerd voor de wereldmarkt, is én niet duurzaam én niet eerlijk.

Niet alleen palmolie zorgt voor problemen, ook de soja-industrie en veeteelt dragen bij aan klimaatverandering. We zullen ons eten anders moeten produceren: dichtbij en eerlijk. We kunnen hier een begin mee maken door:

• Voedsel op een slimme manier te verbouwen op landbouwgrond in Europa.
• Meer verse en minder verwerkte producten te verkopen in de supermarkt
• De consumptie van vlees en zuivel in Europa te ontmoedigen of te verminderen
• Veevoer regionaal te produceren.

Milieudefensie pleit voor een eerlijk, regionaal voedselsysteem. Meer hierover lees je in onze visie op voedsel. 

Bestaat duurzame palmolie?

Als je goed oplet in de supermarkt, ontdek je soms het keurmerk voor duurzame palmolie: RSPO. Duurzame palmolie, dat klinkt goed. Maar is palmolie met dit keurmerk ook echt duurzaam? Het antwoord is: nee. De kans is groot dat ook voor palmolie met dit keurmerk regenwoud is gekapt en mensen van hun land zijn verjaagd. De instantie achter dit keurmerk, de Round Table for Sustainable Palm Oil (RSPO), kan nog steeds niet garanderen dat alle palmolie die dit keurmerk draagt ook voldoet aan haar duurzaamheidseisen.

Al jaren overtreden palmoliebedrijven die lid zijn van de RSPO de regels. Dit wordt meestal niet bestraft. De palmolie die in de producten zit in jouw boodschappenmandje is geproduceerd op grote industriële plantages, met veel kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Die manier van produceren is nooit duurzaam.

> Bekijk alle goede en slechte alternatieven voor palmolie

Wat kan jij doen?

Jij kan op 2 manieren helpen:

1. Weet wat je eet. Check of er palmolie zit in producten die jij vaak gebruikt. En kijk eens of daar ook een palmolievrij alternatief voor te krijgen is. 
2. Misschien nog wel belangrijker: Help ons in onze campagnes tegen de verwoestende palmolie-industrie. Want we kunnen niet zonder de regenwouden. De grote Nederlandse banken steken hun geld in foute palmoliebedrijven die het regenwoud verwoesten. In het Zwartboek Draw the Line lees je hoe ABN AMRO, ING en de Rabobank samen betrokken zijn voor 118 schandalen in de palmolie-industrie. Het is de hoogste tijd dat zij stoppen met geld steken in deze schandaal-sector. Samen met jou kaarten wij dit aan bij deze banken.