De veestapel krimpt niet vanzelf
Aan de formatietafel zal het zeker gaan over de omvang van de veestapel. Hoe groot is die eigenlijk? En hoe is het aantal dieren terug te brengen?
De omvang van de veestapel is een van de lastige onderwerpen die bij de komende formatiegesprekken aan bod komen. Beoogd coalitiepartner D66 maakt er geen geheim van het aantal koeien, varkens en kippen flink te willen terugbrengen, maar de VVD en zeker het CDA zijn daarover minder enthousiast. Ambtenaren leverden deze week alvast munitie voor de discussie. Volgens berekeningen moet de veestapel de komende tien tot vijftien jaar met 17 tot 30 procent krimpen om de problemen met stikstof het hoofd te bieden. Hoe groot is onze veestapel? En hoe is het aantal dieren in Nederland terug te dringen?
De veestapel in Nederland is enorm. Er zijn ruim 100 miljoen kippen, 12 miljoen varkens, bijna 4 miljoen koeien en nog honderdduizenden schapen, paarden en geiten. Het totale aantal schommelt nogal. Bij de meeste diersoorten is sprake van een gestage krimp, alleen bij de geiten is er een enorme toename te zien.
De afgelopen jaren zijn er vaker discussies geweest over de omvang van de veestapel. Vooral het milieu en de regulering van de markt waren redenen om het aantal dieren te beperken. Overheidsmaatregelen hebben vaak een krimp van de veestapel tot gevolg. Zo nam het aantal koeien flink af na de invoering van het Europese quotasysteem in 1984. De combinatie van een hogere melkproductie per koe en begrenzing door quota veroorzaakte een gestage daling.
Vooral het aantal koeien vertoont een slingerbeweging na elke nieuwe maatregel. Rond 2015 was er sprake van een toename van het aantal melkkoeien tot ruim 4,2 miljoen, doordat de rem van de quota er toen af ging. Enthousiaste melkveehouders wilden met extra koeien meer melk produceren. Door de problemen met fosfaatrechten zijn er vlak daarna weer strengere regels ingevoerd, waarna de veestapel weer kromp tot de huidige 3,8 miljoen.
Bij varkens zijn de mestregels de belangrijke beperkende factor. Als die begrenzing niet was aangebracht, was het aantal vermoedelijk toegenomen, omdat varkenshouders relatief weinig land nodig hebben. De problemen met varkensmest, megastallen en vooral stankoverlast brachten het vorige kabinet er al toe om een uitkoopregeling in te voeren. Dat gaat met kleine stapjes. In 2020 zakte het aantal varkens onder de 12 miljoen, nogal altijd meer dan de 11 miljoen in de eerste jaren van deze eeuw.
Naast overheidsmaatregelen kunnen ook ziekten van grote invloed zijn op het aantal dieren. Zo reduceerde de varkenspest in 1997 de varkensstapel. Het grote aantal van 15 miljoen varkens in dat jaar is nooit meer gehaald. De MKZ-crisis in 2001 verminderde het aantal koeien met ruim honderdduizend dieren. Bij de vogelgriepepidemie van 2003 werden 30 miljoen kippen geruimd, maar enkele jaren was dat aantal er alweer bij gekomen.
De Q-koorts in 2010 heeft de toename van het aantal geiten uiteindelijk nauwelijks gestuit: ook na de ziekte-uitbraak liepen de aantallen weer verder op. Waar er voor varkens, kippen en koeien inmiddels nationale beperkingen gelden, konden geitenhouderijen ongehinderd groeien. Veel provincies hebben wel een stop gezet op het verlenen van vergunningen; omwonenden van geitenhouderijen hebben een verhoogde kans op longontsteking.
Alleen bij schapen en paarden is het aantal dieren door de jaren heen flink gedaald, maar dat heeft vooral te maken met geld. Schapen (gehouden voor hun wol en vlees) leveren nauwelijks iets op, terwijl ze wel mest uitstoten waarvoor de boer moet betalen. Paarden en pony’s zijn vooral hobbydieren, voor velen te duur en onpraktisch om te houden.
Het aantal runderen, kippen, geiten en varkens zal niet zomaar dalen, want de (internationale) vraag naar vlees, eieren en melk stijgt nog altijd. Voor het verkleinen van de veestapel heeft het ook weinig zin om te wachten op een nieuwe ziekte-uitbraak. Aan de formatietafel zullen de nieuwe coalitiepartners knopen moeten doorhakken om de veestapel daadwerkelijk te verkleinen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten